Cur chun feidhme Airteagal 5(3) de Chreat-Choinbhinsiún EDS maidir le Rialú Tobac agus na Treoirlínte arna nglacadh ag na Páirtithe sa Choinbhinsiún chun Airteagal 5.3 a chur chun feidhme ag an Ombudsman Eorpach

In 2003, ghlac Comhthionól Domhanda Sláinte an Creat-Choinbhinsiún maidir le Rialú Tobac (an “Coinbhinsiún”), arb é is aidhm dó líon na mbásanna agus na ngalar a bhaineann le tobac a laghdú ar fud an domhain ar bhealach cuimsitheach. Thug an tAontas an Coinbhinsiún i gcrích le Cinneadh 2004/513/CE ón gComhairle an 2 Meitheamh 2004. Tháinig an Coinbhinsiún i bhfeidhm an 28 Meán Fómhair 2005.

Foráiltear mar a leanas le hAirteagal 5(3) den Choinbhinsiún:

“Agus a mbeartais sláinte poiblí maidir le rialú tobac á leagan síos agus á gcur chun feidhme acu, gníomhóidh na Páirtithe chun na beartais sin a chosaint ar leasanna tráchtála agus leasanna dílsithe eile thionscal an tobac i gcomhréir leis an dlí náisiúnta”.

Chun an fhoráil thuas a chur chun feidhme, ghlac na Páirtithe sa Choinbhinsiún Treoirlínte neamhcheangailteacha (na ‘Treoirlínte’) freisin. Cuimsíonn na treoirlínte seo roinnt prionsabal tábhachtach maidir leis an gcaoi a n-idirghníomhaíonn oifigigh phoiblí agus iad siúd a bhfuil sé de chúram orthu tobac a rialáil le hionadaithe ó thionscal an tobac.

I ndáil leis sin, foráiltear le “Prionsabal 2” de na Treoirlínte sin:

“Ba cheartdo na Páirtithe, agus iad ag déileáil le tionscal an tobac nó leo siúd atá ag obair chun a leasanna a chur chun cinn, a bheith cuntasach agus trédhearcach. Ba cheart do na páirtithe a áirithiú go mbeidh aon idirghníomhaíocht le tionscal an tobac maidir le hábhair a bhaineann le rialú tobac nó leis an tsláinte phoiblí cuntasach agus trédhearcach”.

Moltar sna Treoirlínte freisin, inter alia, gur cheart do na Páirtithe sa Choinbhinsiún ‘bearta a bhunú chun idirghníomhaíochtaí le tionscal an tobac a theorannú agus trédhearcacht na n-idirghníomhaíochtaí sin a tharlaíonn a áirithiú’.

Ní hamháin go bhfuil feidhm ag na Treoirlínte maidir leis na daoine sin a leagann síos agus a chuireann chun feidhme beartais sláinte poiblí i ndáil le rialú tobac, ach tá feidhm acu freisin maidirle daoine, comhlachtaí nó eintitis a rannchuidíonn leis na beartais sin a fhoirmliú, a chur chun feidhme, a riar nó a fhorfheidhmiú, nó a d’fhéadfadh rannchuidiú leis na beartais sin a fhoirmliú, a chur chun feidhme, a riar nó a fhorfheidhmiú. 

Mar chomhlacht a imscrúdaíonn gearáin faoi dhrochriarachán in institiúidí agus i gcomhlachtaí an Aontais Eorpaigh, tá fonn ar leith ar an Ombudsman Eorpach a chinntiú go gcomhlíontar go docht an creat eiticiúil foriomlán a bhaineann le hoifigigh AE, lena n-áirítear trédhearcacht, coinbhleachtaí leasa, doirse imrothlacha agus cuntasacht.

Dá bhrí sin, agus Airteagal 5(3) den Choinbhinsiún agus a Threoirlínte cur chun feidhme á gcomhlíonadh aige, chinn an tOmbudsman an méid seo a leanas a fhoilsiú go réamhghníomhach ar líne:

(i) aon chruinnithe pleanáilte léi féin, le comhaltaí dá Comh-Aireachta, agus lena foireann le hionadaithe ó thionscal an tobac (lena n-áirítear dlíodóirí, comhairleoirí, sainchomhairleoirí agus brústocairí atá ag gníomhú thar ceann cuideachtaí tobac)

(ii) liosta na rannpháirtithe sna cruinnithe sin, agus

(iii) na miontuairiscí arna dtarraingt suas tar éis cruinniú a bheith ann

I gcomhréir le tiomantas an Ombudsman tuilleadh trédhearcachta a neartú agus idirphlé oscailte a choinneáil le páirtithe leasmhara, ní dhéanfaidh an tOmbudsman agus a foireann idirghníomhú ach amháin le heagraíochtaí agus le daoine féinfhostaithe atá ag gníomhú thar ceann an tionscail tobac agus atá mar chuid den Chlár Trédhearcachta cheana féin arna bhunú go comhpháirteach ag an gCoimisiún agus ag Parlaimint na hEorpa.

Thairis sin, sula bhféadfar aon iarratas ar chruinniú a chomhaontú, cuirfidh an tOmbudsman agus a foireann na rialacha thuas i gcuimhne d’ionadaithe an tionscail tobac.”